Bilim & Sanat İçin Dayanışmanın Yeni Yüzü: Rumeli-Balkan Kitap Basımında Kitlesel Fonlama Deneyimi
Ege’nin kuzey rüzgârlarıyla serinleyen Gömeç’te sessiz sedasız bir kültür hamlesi filizleniyor. Gömeç Bosna-Sancak Kültür ve Yardımlaşma Derneği’nden camiasına önemli katkı sağlarken örnek bir proje’ye imza atarak, Rumeli-Balkan camiasında henüz resmî bir kurumsal çerçeveye kavuşmamış kitlesel fonlama modelini, bilim ve sanat adına somut bir ürüne dönüştürmeyi başardı.
Bir Hafıza Metninin Yeniden Doğuşu
Prof. Dr. Mustafa Memić’in, Balkan tarihçiliğinde dağınık notlarla anılan Karadağ’ın Müslüman Boşnakları adlı araştırması, yıllar önce ‘’Karadağ Bosnak (Müslüman) Tarihi’’ adı ile Saffet Atalay’ın özverili çevirisiyle Türkçeye kazandırılmıştı. Ancak bu emek, dağıtım kanallarının dar boğazında kaybolmuş; kitap meraklı okura ulaşamamıştı. Dernek yönetimi bu “kayıp” eseri gün ışığına çıkarma görevini üstlenerek 50 bin TL’lik bütçeyle 1 000 adetlik ikinci baskı yaptırdı. Baskı bedelinin tamamı, tek kuruş kamu desteği olmaksızın, gönüllülerden sağlanan mikro katkılarla karşılandı.
İki Günde Tamamlanan Seferberlik
Dernek başkanı Hamit Özkan, telefon rehberinin sıcaklığına yaslanan benzersiz bir mobilizasyonu şöyle anlatıyor:
“Kimi aradıysam, sorgusuz sualsiz katkısını gönderdi; hemen ardından dekontu yolladım. İki gün içinde tüm tutar toplandı. Şimdi herkes ‘Kitap ne zaman gelecek?’ diye soruyor.”
Bu gayriresmî ancak şeffaf yöntem, klasik STK yardımlarının ötesine geçerek kültürel içerik üretimini odağa taşıdı. Özkan, destekçilerin adlarını kitabın arka sayfasında alfabetik olarak sıraladı; kendi adının yerine babasını onurlandırmak için oğlunun, yani üçüncü kuşağın ismini eklemeyi seçti. Bir nevi aile yadigârı.
Bilimde, Sanatta ve Bellekte Paydaşlık
Kitabın dağıtım stratejisi, satış kârı hedeflemek yerine ücretsiz erişim ilkesine dayanıyor. Böylece Balkan araştırmaları, akademik kütüphanelerle sınırlı kalmayıp Gömeç kıyılarındaki kahvehanelere, Ege Üniversitesi koridorlarına, Bursa’daki hemşehri derneklerine kadar uzanacak. Dernek yönetiminin hedefi açık: “Okura ulaşmadıkça bilgi yetim kalır.”
Kitlesel Fonlamanın Dönüştürücü Potansiyeli
Bu örnek, Türkiye’de kültürel üretimin finansmanında tabandan gelen mikro desteklerin ne denli işlevsel olabileceğini gösteriyor. Geleneksel yayınevi-sponsor döngüsüne alternatif olan model;
Şeffaflık: Tüm bağışçılar, adlarını kitapta görerek hesap verilebilirliğe tanık oluyor.
Hız: İki günde tamamlanan kampanya, süreyi bürokratik hiyerarşinin kıskacından kurtarıyor.
Kolektif Bellek: Toplanan her lira, göç yollarının hatırasını, kimlik tartışmalarını ve akademik emeği kalıcı kılıyor.
Sonuç: Üçüncü Baskıya Giden Yol
Başkan Özkan’ın ifadesiyle “Biraz nefes aldıktan sonra üçüncü kitap da yolda.” Böylece Gömeç’in mütevazı dernek binası, Balkan tarihine dair kitlesel fonlu yayınevi kimliğine evrilme yolunda. Kültürel mirası koruma idealini “bir kahve parası” katkılarla ete kemiğe büründüren bu girişim, bilim ve sanat üretiminde özellikle de taşrada katılımcı finansmanın nasıl hayati bir damar açabileceğine dair ilham verici bir örnek sunuyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: